孔雀東南飛 （為焦仲卿妻作）原文：

　　序曰：漢末建安中，廬江府小吏焦仲卿妻劉氏，為仲卿母所遣，自誓不嫁。其家逼之，乃投水而死。仲卿聞之，亦自縊於庭樹。時人傷之，為詩云爾。

孔雀東南飛，五里一徘徊。“十三能織素，十四學裁衣。十五彈箜篌，十六誦詩書。十七為君婦，心中常苦悲。君既為府吏，守節情不移。賤妾留空房，相見常日稀。雞鳴入機織，夜夜不得息。三日斷五匹，大人故嫌遲。非為織作遲，君家婦難為！妾不堪驅使，徒留無所施。便可白公姥，及時相遣歸。”府吏得聞之，堂上啟阿母：“兒已薄祿相，幸復得此婦。結髮同枕蓆，黃泉共為友。共事二三年，始爾未為久。女行無偏斜，何意致不厚。”阿母謂府吏：“何乃太區區！此婦無禮節，舉動自專由。吾意久懷忿，汝豈得自由！東家有賢女，自名秦羅敷。可憐體無比，阿母為汝求。便可速遣之，遣去慎莫留！”府吏長跪告：“伏惟啟阿母。今若遣此婦，終老不復取！”阿母得聞之，槌床便大怒：“小子無所畏，何敢助婦語！吾已失恩義，會不相從許！”府吏默無聲，再拜還入戶。舉言謂新婦，哽咽不能語：“我自不驅卿，逼迫有阿母。卿但暫還家，吾今且報府。不久當歸還，還必相迎取。以此下心意，慎勿違吾語。”新婦謂府吏：“勿復重紛紜。往昔初陽歲，謝家來貴門。奉事循公姥，進止敢自專？晝夜勤作息，伶俜縈苦辛。謂言無罪過，供養卒大恩；仍更被驅遣，何言復來還！妾有繡腰襦，葳蕤自生光；紅羅復斗帳，四角垂香囊；箱簾六七十，綠碧青絲繩，物物各自異，種種在其中。人賤物亦鄙，不足迎後人，留待作遺施，於今無會因。時時為安慰，久久莫相忘！”雞鳴外慾曙，新婦起嚴妝。著我繡夾裙，事事四五通。足下躡絲履，頭上玳瑁光。腰若流紈素，耳著明月璫。指如削蔥根，口如含朱丹。纖纖作細步，精妙世無雙。上堂拜阿母，阿母怒不止。“昔作女兒時，生小出野裡。本自無教訓，兼愧貴家子。受母錢帛多，不堪母驅使。今日還家去，念母勞家裡。”卻與小姑別，淚落連珠子。“新婦初來時，小姑始扶床；今日被驅遣，小姑如我長。勤心養公姥，好自相扶將。初七及下九，嬉戲莫相忘。”出門登車去，涕落百餘行。府吏馬在前，新婦車在後。隱隱何甸甸，俱會大道口。下馬入車中，低頭共耳語：“誓不相隔卿，且暫還家去。吾今且赴府，不久當還歸。誓天不相負！”新婦謂府吏：“感君區區懷！君既若見錄，不久望君來。君當作磐石，妾當作蒲葦。蒲葦紉如絲，磐石無轉移。我有親父兄，性行暴如雷，恐不任我意，逆以煎我懷。”舉手長勞勞，二情同依依 。入門上家堂，進退無顏儀。阿母大拊掌，不圖子自歸：“十三教汝織，十四能裁衣，十五彈箜篌，十六知禮儀，十七遣汝嫁，謂言無誓違。汝今何罪過，不迎而自歸？”蘭芝慚阿母：“兒實無罪過。”阿母大悲摧。還家十餘日，縣令遣媒來。雲有第三郎，窈窕世無雙。年始十八九，便言多令才。阿母謂阿女：“汝可去應之。”阿女含淚答：“蘭芝初還時，府吏見丁寧，結誓不別離。今日違情義，恐此事非奇。自可斷來信，徐徐更謂之。”阿母白媒人：“貧賤有此女，始適還家門。不堪吏人婦，豈合令郎君？幸可廣問訊，不得便相許。”媒人去數日，尋遣丞請還，說有蘭家女，承籍有宦官。雲有第五郎，嬌逸未有婚。遣丞為媒人，主簿通語言。直說太守家，有此令郎君，既欲結大義，故遣來貴門。阿母謝媒人：“女子先有誓，老姥豈敢言！”阿兄得聞之，悵然心中煩。舉言謂阿妹：“作計何不量！先嫁得府吏，後嫁得郎君。否泰如天地，足以榮汝身。不嫁義郎體，其往欲何雲？”蘭芝仰頭答：“理實如兄言。謝家事夫婿，中道還兄門。處分適兄意，那得自任專！雖與府吏要，渠會永無緣。登即相許和，便可作婚姻。”媒人下床去。諾諾復爾爾。還部白府君：“下官奉使命，言談大有緣。”府君得聞之，心中大歡喜。視歷復開書，便利此月內，六合正相應。良吉三十日，今已二十七，卿可去成婚。交語速裝束，絡繹如浮雲。青雀白鵠舫，四角龍子幡。婀娜隨風轉，金車玉作輪。躑躅青驄馬，流蘇金鏤鞍。齎錢三百萬，皆用青絲穿。雜彩三百匹，交廣市鮭珍。從人四五百，鬱郁登郡門。阿母謂阿女：“適得府君書，明日來迎汝。何不作衣裳？莫令事不舉！”阿女默無聲，手巾掩口啼，淚落便如瀉。移我琉璃榻，出置前窗下。左手持刀尺，右手執綾羅。朝成繡夾裙，晚成單羅衫。晻晻日欲暝，愁思出門啼。府吏聞此變，因求假暫歸。未至二三里，摧藏馬悲哀。新婦識馬聲，躡履相逢迎。悵然遙相望，知是故人來。舉手拍馬鞍，嗟嘆使心傷：“自君別我後，人事不可量。果不如先願，又非君所詳。我有親父母，逼迫兼弟兄。以我應他人，君還何所望！”府吏謂新婦：“賀卿得高遷！磐石方且厚，可以卒千年；蒲葦一時紉，便作旦夕間。卿當日勝貴，吾獨向黃泉！”新婦謂府吏：“何意出此言！同是被逼迫，君爾妾亦然。黃泉下相見，勿違今日言！”執手分道去，各各還家門。生人作死別，恨恨那可論？念與世間辭，千萬不復全！府吏還家去，上堂拜阿母：“今日大風寒，寒風摧樹木，嚴霜結庭蘭。兒今日冥冥，令母在後單。故作不良計，勿復怨鬼神！命如南山石，四體康且直！”阿母得聞之，零淚應聲落：“汝是大家子，仕宦於臺閣。慎勿為婦死，貴賤情何薄！東家有賢女，窈窕豔城郭，阿母為汝求，便覆在旦夕。”府吏再拜還，長嘆空房中，作計乃爾立。轉頭向戶裡，漸見愁煎迫。其日牛馬嘶，新婦入青廬。奄奄黃昏後，寂寂人定初。我命絕今日，魂去屍長留！攬裙脫絲履，舉身赴清池。府吏聞此事，心知長別離。徘徊庭樹下，自掛東南枝。兩家求合葬，合葬華山傍。東西植松柏，左右種梧桐。枝枝相覆蓋，葉葉相交通。中有雙飛鳥，自名為鴛鴦。仰頭相向鳴，夜夜達五更。行人駐足聽，寡婦起彷徨。多謝後世人，戒之慎勿忘。

　　xù yuē ：hàn mò jiàn ān zhōng ，lú jiāng fǔ xiǎo lì jiāo zhòng qīng qī liú shì ，wéi zhòng qīng mǔ suǒ qiǎn ，zì shì bú jià 。qí jiā bī zhī ，nǎi tóu shuǐ ér sǐ 。zhòng qīng wén zhī ，yì zì yì yú tíng shù 。shí rén shāng zhī ，wéi shī yún ěr 。

kǒng què dōng nán fēi ，wǔ lǐ yī pái huái 。“shí sān néng zhī sù ，shí sì xué cái yī 。shí wǔ dàn kōng hóu ，shí liù sòng shī shū 。shí qī wéi jun1 fù ，xīn zhōng cháng kǔ bēi 。jun1 jì wéi fǔ lì ，shǒu jiē qíng bú yí 。jiàn qiè liú kōng fáng ，xiàng jiàn cháng rì xī 。jī míng rù jī zhī ，yè yè bú dé xī 。sān rì duàn wǔ pǐ ，dà rén gù xián chí 。fēi wéi zhī zuò chí ，jun1 jiā fù nán wéi ！qiè bú kān qū shǐ ，tú liú wú suǒ shī 。biàn kě bái gōng lǎo ，jí shí xiàng qiǎn guī 。”fǔ lì dé wén zhī ，táng shàng qǐ ā mǔ ：“ér yǐ báo lù xiàng ，xìng fù dé cǐ fù 。jié fā tóng zhěn xí ，huáng quán gòng wéi yǒu 。gòng shì èr sān nián ，shǐ ěr wèi wéi jiǔ 。nǚ háng wú piān xié ，hé yì zhì bú hòu 。”ā mǔ wèi fǔ lì ：“hé nǎi tài qū qū ！cǐ fù wú lǐ jiē ，jǔ dòng zì zhuān yóu 。wú yì jiǔ huái fèn ，rǔ qǐ dé zì yóu ！dōng jiā yǒu xián nǚ ，zì míng qín luó fū 。kě lián tǐ wú bǐ ，ā mǔ wéi rǔ qiú 。biàn kě sù qiǎn zhī ，qiǎn qù shèn mò liú ！”fǔ lì zhǎng guì gào ：“fú wéi qǐ ā mǔ 。jīn ruò qiǎn cǐ fù ，zhōng lǎo bú fù qǔ ！”ā mǔ dé wén zhī ，chuí chuáng biàn dà nù ：“xiǎo zǐ wú suǒ wèi ，hé gǎn zhù fù yǔ ！wú yǐ shī ēn yì ，huì bú xiàng cóng xǔ ！”fǔ lì mò wú shēng ，zài bài hái rù hù 。jǔ yán wèi xīn fù ，gěng yān bú néng yǔ ：“wǒ zì bú qū qīng ，bī pò yǒu ā mǔ 。qīng dàn zàn hái jiā ，wú jīn qiě bào fǔ 。bú jiǔ dāng guī hái ，hái bì xiàng yíng qǔ 。yǐ cǐ xià xīn yì ，shèn wù wéi wú yǔ 。”xīn fù wèi fǔ lì ：“wù fù zhòng fēn yún 。wǎng xī chū yáng suì ，xiè jiā lái guì mén 。fèng shì xún gōng lǎo ，jìn zhǐ gǎn zì zhuān ？zhòu yè qín zuò xī ，líng pīng yíng kǔ xīn 。wèi yán wú zuì guò ，gòng yǎng zú dà ēn ；réng gèng bèi qū qiǎn ，hé yán fù lái hái ！qiè yǒu xiù yāo rú ，wēi ruí zì shēng guāng ；hóng luó fù dòu zhàng ，sì jiǎo chuí xiāng náng ；xiāng lián liù qī shí ，lǜ bì qīng sī shéng ，wù wù gè zì yì ，zhǒng zhǒng zài qí zhōng 。rén jiàn wù yì bǐ ，bú zú yíng hòu rén ，liú dài zuò yí shī ，yú jīn wú huì yīn 。shí shí wéi ān wèi ，jiǔ jiǔ mò xiàng wàng ！”jī míng wài yù shǔ ，xīn fù qǐ yán zhuāng 。zhe wǒ xiù jiá qún ，shì shì sì wǔ tōng 。zú xià niè sī lǚ ，tóu shàng dài mào guāng 。yāo ruò liú wán sù ，ěr zhe míng yuè dāng 。zhǐ rú xuē cōng gēn ，kǒu rú hán zhū dān 。xiān xiān zuò xì bù ，jīng miào shì wú shuāng 。shàng táng bài ā mǔ ，ā mǔ nù bú zhǐ 。“xī zuò nǚ ér shí ，shēng xiǎo chū yě lǐ 。běn zì wú jiāo xùn ，jiān kuì guì jiā zǐ 。shòu mǔ qián bó duō ，bú kān mǔ qū shǐ 。jīn rì hái jiā qù ，niàn mǔ láo jiā lǐ 。”què yǔ xiǎo gū bié ，lèi luò lián zhū zǐ 。“xīn fù chū lái shí ，xiǎo gū shǐ fú chuáng ；jīn rì bèi qū qiǎn ，xiǎo gū rú wǒ zhǎng 。qín xīn yǎng gōng lǎo ，hǎo zì xiàng fú jiāng 。chū qī jí xià jiǔ ，xī xì mò xiàng wàng 。”chū mén dēng chē qù ，tì luò bǎi yú háng 。fǔ lì mǎ zài qián ，xīn fù chē zài hòu 。yǐn yǐn hé diàn diàn ，jù huì dà dào kǒu 。xià mǎ rù chē zhōng ，dī tóu gòng ěr yǔ ：“shì bú xiàng gé qīng ，qiě zàn hái jiā qù 。wú jīn qiě fù fǔ ，bú jiǔ dāng hái guī 。shì tiān bú xiàng fù ！”xīn fù wèi fǔ lì ：“gǎn jun1 qū qū huái ！jun1 jì ruò jiàn lù ，bú jiǔ wàng jun1 lái 。jun1 dāng zuò pán shí ，qiè dāng zuò pú wěi 。pú wěi rèn rú sī ，pán shí wú zhuǎn yí 。wǒ yǒu qīn fù xiōng ，xìng háng bào rú léi ，kǒng bú rèn wǒ yì ，nì yǐ jiān wǒ huái 。”jǔ shǒu zhǎng láo láo ，èr qíng tóng yī yī 。rù mén shàng jiā táng ，jìn tuì wú yán yí 。ā mǔ dà fǔ zhǎng ，bú tú zǐ zì guī ：“shí sān jiāo rǔ zhī ，shí sì néng cái yī ，shí wǔ dàn kōng hóu ，shí liù zhī lǐ yí ，shí qī qiǎn rǔ jià ，wèi yán wú shì wéi 。rǔ jīn hé zuì guò ，bú yíng ér zì guī ？”lán zhī cán ā mǔ ：“ér shí wú zuì guò 。”ā mǔ dà bēi cuī 。hái jiā shí yú rì ，xiàn lìng qiǎn méi lái 。yún yǒu dì sān láng ，yǎo tiǎo shì wú shuāng 。nián shǐ shí bā jiǔ ，biàn yán duō lìng cái 。ā mǔ wèi ā nǚ ：“rǔ kě qù yīng zhī 。”

ā nǚ hán lèi dá ：“lán zhī chū hái shí ，fǔ lì jiàn dīng níng ，jié shì bú bié lí 。jīn rì wéi qíng yì ，kǒng cǐ shì fēi qí 。zì kě duàn lái xìn ，xú xú gèng wèi zhī 。”ā mǔ bái méi rén ：“pín jiàn yǒu cǐ nǚ ，shǐ shì hái jiā mén 。bú kān lì rén fù ，qǐ hé lìng láng jun1 ？xìng kě guǎng wèn xùn ，bú dé biàn xiàng xǔ 。”méi rén qù shù rì ，xún qiǎn chéng qǐng hái ，shuō yǒu lán jiā nǚ ，chéng jí yǒu huàn guān 。yún yǒu dì wǔ láng ，jiāo yì wèi yǒu hūn 。qiǎn chéng wéi méi rén ，zhǔ bù tōng yǔ yán 。zhí shuō tài shǒu jiā ，yǒu cǐ lìng láng jun1 ，jì yù jié dà yì ，gù qiǎn lái guì mén 。ā mǔ xiè méi rén ：“nǚ zǐ xiān yǒu shì ，lǎo lǎo qǐ gǎn yán ！”ā xiōng dé wén zhī ，chàng rán xīn zhōng fán 。jǔ yán wèi ā mèi ：“zuò jì hé bú liàng ！xiān jià dé fǔ lì ，hòu jià dé láng jun1 。fǒu tài rú tiān dì ，zú yǐ róng rǔ shēn 。bú jià yì láng tǐ ，qí wǎng yù hé yún ？”lán zhī yǎng tóu dá ：“lǐ shí rú xiōng yán 。xiè jiā shì fū xù ，zhōng dào hái xiōng mén 。chù fèn shì xiōng yì ，nà dé zì rèn zhuān ！suī yǔ fǔ lì yào ，qú huì yǒng wú yuán 。dēng jí xiàng xǔ hé ，biàn kě zuò hūn yīn 。”méi rén xià chuáng qù 。nuò nuò fù ěr ěr 。hái bù bái fǔ jun1 ：“xià guān fèng shǐ mìng ，yán tán dà yǒu yuán 。”fǔ jun1 dé wén zhī ，xīn zhōng dà huān xǐ 。shì lì fù kāi shū ，biàn lì cǐ yuè nèi ，liù hé zhèng xiàng yīng 。liáng jí sān shí rì ，jīn yǐ èr shí qī ，qīng kě qù chéng hūn 。jiāo yǔ sù zhuāng shù ，luò yì rú fú yún 。qīng què bái hú fǎng ，sì jiǎo lóng zǐ fān 。ē nà suí fēng zhuǎn ，jīn chē yù zuò lún 。zhí zhú qīng cōng mǎ ，liú sū jīn lòu ān 。jī qián sān bǎi wàn ，jiē yòng qīng sī chuān 。zá cǎi sān bǎi pǐ ，jiāo guǎng shì guī zhēn 。cóng rén sì wǔ bǎi ，yù yù dēng jun4 mén 。ā mǔ wèi ā nǚ ：“shì dé fǔ jun1 shū ，míng rì lái yíng rǔ 。hé bú zuò yī shang ？mò lìng shì bú jǔ ！”ā nǚ mò wú shēng ，shǒu jīn yǎn kǒu tí ，lèi luò biàn rú xiè 。yí wǒ liú lí tà ，chū zhì qián chuāng xià 。zuǒ shǒu chí dāo chǐ ，yòu shǒu zhí líng luó 。cháo chéng xiù jiá qún ，wǎn chéng dān luó shān 。ǎn ǎn rì yù míng ，chóu sī chū mén tí 。fǔ lì wén cǐ biàn ，yīn qiú jiǎ zàn guī 。wèi zhì èr sān lǐ ，cuī cáng mǎ bēi āi 。xīn fù shí mǎ shēng ，niè lǚ xiàng féng yíng 。chàng rán yáo xiàng wàng ，zhī shì gù rén lái 。jǔ shǒu pāi mǎ ān ，jiē tàn shǐ xīn shāng ：“zì jun1 bié wǒ hòu ，rén shì bú kě liàng 。guǒ bú rú xiān yuàn ，yòu fēi jun1 suǒ xiáng 。wǒ yǒu qīn fù mǔ ，bī pò jiān dì xiōng 。yǐ wǒ yīng tā rén ，jun1 hái hé suǒ wàng ！”fǔ lì wèi xīn fù ：“hè qīng dé gāo qiān ！pán shí fāng qiě hòu ，kě yǐ zú qiān nián ；pú wěi yī shí rèn ，biàn zuò dàn xī jiān 。qīng dāng rì shèng guì ，wú dú xiàng huáng quán ！”xīn fù wèi fǔ lì ：“hé yì chū cǐ yán ！tóng shì bèi bī pò ，jun1 ěr qiè yì rán 。huáng quán xià xiàng jiàn ，wù wéi jīn rì yán ！”zhí shǒu fèn dào qù ，gè gè hái jiā mén 。shēng rén zuò sǐ bié ，hèn hèn nà kě lùn ？niàn yǔ shì jiān cí ，qiān wàn bú fù quán ！fǔ lì hái jiā qù ，shàng táng bài ā mǔ ：“jīn rì dà fēng hán ，hán fēng cuī shù mù ，yán shuāng jié tíng lán 。ér jīn rì míng míng ，lìng mǔ zài hòu dān 。gù zuò bú liáng jì ，wù fù yuàn guǐ shén ！mìng rú nán shān shí ，sì tǐ kāng qiě zhí ！”ā mǔ dé wén zhī ，líng lèi yīng shēng luò ：“rǔ shì dà jiā zǐ ，shì huàn yú tái gé 。shèn wù wéi fù sǐ ，guì jiàn qíng hé báo ！dōng jiā yǒu xián nǚ ，yǎo tiǎo yàn chéng guō ，ā mǔ wéi rǔ qiú ，biàn fù zài dàn xī 。”fǔ lì zài bài hái ，zhǎng tàn kōng fáng zhōng ，zuò jì nǎi ěr lì 。zhuǎn tóu xiàng hù lǐ ，jiàn jiàn chóu jiān pò 。qí rì niú mǎ sī ，xīn fù rù qīng lú 。yǎn yǎn huáng hūn hòu ，jì jì rén dìng chū 。wǒ mìng jué jīn rì ，hún qù shī zhǎng liú ！lǎn qún tuō sī lǚ ，jǔ shēn fù qīng chí 。fǔ lì wén cǐ shì ，xīn zhī zhǎng bié lí 。pái huái tíng shù xià ，zì guà dōng nán zhī 。liǎng jiā qiú hé zàng ，hé zàng huá shān bàng 。dōng xī zhí sōng bǎi ，zuǒ yòu zhǒng wú tóng 。zhī zhī xiàng fù gài ，yè yè xiàng jiāo tōng 。zhōng yǒu shuāng fēi niǎo ，zì míng wéi yuān yāng 。yǎng tóu xiàng xiàng míng ，yè yè dá wǔ gèng 。háng rén zhù zú tīng ，guǎ fù qǐ páng huáng 。duō xiè hòu shì rén ，jiè zhī shèn wù wàng 。